TRADISI WIWIT PARI
1.
UPACARA
upacara menika tumindak ingkang kaiket aturan tartamtu
adedasar adat istiadat, agami, lan kapitadosan. Upacara adat inggih menika
upcara ingkang dipun lajengaken kanthi turun temurun ing sawijining daerah.
Kanthi menika saben daerah tamtu gadha upacara adat piyambak – piyambak.
Upacara menika wujud tumindak masyarakat ingkang nedhahaken kesadaran terhadap
masa lalunya.
2.
Upacara wiwit pari
Upacara
wiwit kalebet satunggalipun peranganipun kabudayan ingkang sampun diwarisaken
para sesepuh marang putra wayahipun ingkang sampun temurun dumugi samenika.
Upacara
wiwit menika biasanipun dipuntindhakaken kadhang tani nalika para tani badhe
panen pantun utawi tanenamipun. Ancas saking wiwit menika minangka raos ngunjukaken
raos syukur marang Gusti ingkang Murbeng Dumadhi ingkang dipun pralampitaaken
awujud Dewi Sri. Dewi Sri injih menika satunggaling Dewa, ing agama Hindu Dewi
Sri injih menika Dewi Kesuburan ingkang
damel siti saged subur sahingga sadaya tetanen saged tuwuh ngrembaka kanthi
sae.
Miturut
kapitadosan tiyang jawi siti menika sedulur
sikep mila tiyang jawa menika sampun nganggep siti menika sedherekipun
piyambak.
Miturut
R.Suwardanijaya (2009), kita minangka jalma ingkang pitados marang Gusti,
sejatinipun kita wonten sesambetan/interaksi
antawisipun kula ( jalma), donya, saha Allah( Gusti). Sesambetan menika
dipunwujudaken dening masyarakat jawa mawi srana utawa sajen, kagem interaksi
marang pangeran ingkang ghaib. Ancasipun kagem nyuwun karahayon saha tinebihna
saking bebaya.
Ing upacara wiwit wonten ubarampenipun
ingkang kedhah dipun samektakaken. Tiyang jawa mastani ubarampenipun menika
sajen. Tiyang jawi samenika sampun kathah ingkang nilaraken tradisi wiwit
menika amargi saratipun boten gampil, mbetahaken tenaga ingkah kathah, uga
wonten ingkang pitados bilih mawi sajen utawi boten khasilipun sami mawon.
Wonten ing daerah Yogyakarta tradisi
wiwit menika tasih dipun leluri dening masyarakat. Amargi masyarakat ing
Yogyakarta tasih pitados bilih sedaya menika wonten piwalesipun saking Gusti
bilih kita boten ngurmati saha njagi alam.
3.
Ubarampe
Ubarampenipun sajen wonten upacara wiwit
injih menika :
1.
Roning suruh
2.
Pisang
3.
Injet
4.
Janur
5.
Jenang pethak
6.
Menyan
7.
Sekar mawar
8.
arta
9. Ceketong
10. Kinang
11. Babat
/pareman
Kadamel saking:
a. Kunir
b. Brambang
c. Bawang
12. Anjir
– anjir
13. roning
dadap serep satunggal ranting
14. roning
pulutan
15. sepet
kalapa
16. rek
kagem mbakar menyan
4. Tatacaranipun
wiwit:
Urampe ingkang
dipunsamektaaken dipun betha wonten ing sabin, biasanipun wonten ing galenganipun
sabin saperangan pantunipun dipun biyak kagem nyamektakakaken uparampenipun,
lajeng gendurinipun dipun wiwiti, genduri anggadhahi teges “kekendelan ingkang
diudhari” . ingkang gadhah sabih lenggah sila utawi lenggah kenduri lajeng
nyuwun donga marang pangeran sinambi mbakar menyan ing sainggilipun sepet
klapa.
Ing
upacara wiwit donga ingkang dipunaturaken wonten 2 versi injih menika :
1. “kaki bumi nini bumi, le nitipke mbok Sri wis
tekan tuwa, njut digaweke piranti kabeh, gambir ayu, suruh ayu, panganan sak
pangenon komplet, sing digawa dipasrahke, yen ana kekurangane tukua dewe,
duwite wis tak cepake”.
2. “
Amit pasang paliman tabik, ilo – ilo linepatno saking siku Gusti Kang hakaryo
bhawono. Danyang Sri Semara bumi kang mbaureksi sabin( nama desa), mbok Dewi
Sri pepitu, kang lumpuh gendongen, kang wuto tuntunen, kulo aturi nglempak
saklebeting sabin, ingak sampun kulo ancer – anceri sak pucuking blarak. Sak
sampunipun nglempak, kulo caosi daharan ngabekti, gandeng anggen kulo titip
wiji gugut sewu, wonten ing tegal kabenteran sampun wancinipun sepuh, badhe
kulo boyong wonten soko domas bale kencono. Kaki markukuhan, Nyai markukuhan,
kukuhana kang dadi rejekiku. Nyai pakeh lan kaki pakeh, akehono kkang dadi
rejekiku, yen ana kekurangane, tukuo neng pasar, duwite wis tak cepake neng
kene”.
Sasampunipun
ngunjukaken donga, lajeng nyebaraken saperanganipun sesajen wonten ing sabin,
jenang pisang saha kinang dipun papakaken wunten ing ceketong. Ceketong ingkang
cacahipun sekawan menika banjur dipundelehaken wonten ing saben pojok sabin
ingkang nggadahi teges kiblat papat siji pancer; kakang kawah, adi ari-ari,
getih, lan puser, kang nyawiji dadi siij. kinang dipundelehaken caket ing
toya ingkang mlebet ing sabin.
Sasampunipun
menika, ppantun ingkang badhe dipunpanen dipendhet mawi ani-ani kagem di betha kondhur wonten
ing lumbung, biassanipun dipun pendhet 2 iket pantun ingkang nggadhahi
pralampita pantun jaler saha pantun setri.
5.
Faktor ingkang dadosakepn
tradisi wiwit menika sampun jarang dipun lajengaken:
a) Lahan Sabin ingkang saya dangu saya kirang
b) Mbetahaken wekdal lan arta ingkang langkunh
c)
d) Membutuhkan waktu lebih dan biaya
e) Rendahnya pemahaman orang tentang manfaat dari tradisi wiwit
Sumber:
Sumber:
Tidak ada komentar:
Posting Komentar